De Rode Ziel

recensie De Rode Ziel

De Nederlandse documentaire De Rode Ziel gaat over Stalin. Voor vele Russen was hij een held, maar voor vele andere Russen juist het tegenovergestelde. Deze documentaire laat die verdeeldheid maar al te goed zien. Wat wij van De Rode Ziel vinden, lees je in onze uitgebreide C-recensie.

Het verhaal

Stalin was voor vele Russen een held, maar voor velen ook een anti-held. Enerzijds verantwoordelijk voor de machtige staat die Rusland op dit moment is, maar anderzijds ook verantwoordelijk voor miljoenen slachtoffers. Kortom, verdeeldheid alom in Rusland, tot op de dag van vandaag. 

Ons eindoordeel?

De Rode Ziel is niet in één dag gemaakt, net als dat Rusland niet in één dag één van de machtigste staten van de wereld was. Al in 1990 reisde Jessica Gorter voor het eerst af naar Rusland, en sindsdien was ze geboeid door het land en haar inwoners. Want hoe kun je iemand ophemelen die ook familieleden van je heeft vermoord? Dat is voor haar niet te rijmen. Voor ons een reden om extra kritisch te kijken naar deze documentaire, want de maakster zelf heeft dus een duidelijke mening.

Die mening van Jessica komt niet naar voren. Ze legt mensen geen woorden in de mond, maar laat ze zelf praten. Ze stelt neutrale en open vragen. De slotscène is daar het perfecte voorbeeld van. Twee oude vrouwtjes die heel open vertellen wat ze denken. En dan toch op het einde de twijfel of ze met die antwoorden niet in de problemen komen. Of ze Rusland niet zwart hebben gemaakt? Eerst vragen ze het met een lach, maar daarna heel serieus. Dat is dus eigenlijk angst wat we zien, en die angst zie je in heel de documentaire. Of het nu voor- of tegenstanders zijn. Ergens is er altijd wel een vorm van angst te bespeuren. Veilige antwoorden. Want helemaal pro Stalin is niet goed (‘Hij heeft ook slechte dingen gedaan’), maar helemaal anti Stalin ook niet (‘Hij heeft de Sovjet-Unie weer op de kaart gezet’).

Ook laat Jessica jong en oud aan het woord. Dat verschil is ook goed om te zien, waarbij jongeren het niet zozeer over de eigen manier van denken hebben, maar over hoe hun ouders erover denken. Altijd maar weer die verdediging dat het een gebeurtenis is die heeft plaatsgevonden, en dat er niets meer aan veranderd kan worden. Dat klopt helemaal, maar toch lijkt het Rusland van nu ook op de Sovjet-Unie van Stalin. Ben je tegen de regering, dan ben je slecht en loop je de kans te worden opgepakt. Kijk maar naar de oppositieleiders die er de afgelopen jaren zijn opgepakt. Allemaal tegenstanders van Poetin! Zonder dat De Rode Ziel deze verbinding legt, leggen wij hem wel. Natuurlijk de moorden blijven uit (hopen we!), maar kritisch zijn blijft moeilijk.

Eigenlijk zitten de Russen van nu opgesloten in hun eigen manier van denken en durven niet anders te denken dan dat Rusland hen vertelt te denken. Net als hun ouders en voorouders die nu veelal op de onvindbare en vindbare begraafplaatsen (als je ze zo al kunt noemen) te vinden zijn. En als ze al op een vindbare begraafplaats liggen, dan zijn ze nog steeds niet vrij, getuige de hoge hekwerken om de graven heen. Nog steeds opgesloten, net als toen. Vrijheid kennen ze ook na de dood niet. Hard en tekenend.

De Rode Ziel is een documentaire die ons daadwerkelijk de ziel van Rusland laat zien, tot in de diepste krochten van het immens grote land. De geschiedenis speelt daarbij een grote rol en zal dat waarschijnlijk nog wel een tijdje blijven doen. Helemaal als die geschiedenis zich stilletjes aan weer lijkt te herhalen!

Regie: Jessica Gorter
Cast: –
Speelduur: 92 minuten

Share

Wil je reageren?

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.